แนวโน้มภูมิศาสตร์การเมืองที่น่าจับตาในปี 2022 (ตอนที่ 1)

 

US President Joe Biden meets with China's President Xi Jinping during a virtual summit from the Roosevelt Room of the White House in Washington, DC, November 15, 2021. M

ที่มาภาพ: https://time.com/6132165/top-global-risks-2022/

ความกังวลเรื่องความขัดแย้งที่อาจเกิดขึ้นในปัจจุบันมีหลายมิติ ซึ่งอาจเกี่ยวข้องกับการสู้รบภาคพื้นดิน ท้องทะเลและไซเบอร์สเปซรวมทั้งท้าทายแนวความคิดการทำสงครามแบบดั้งเดิม ขณะที่ขบวนการญิฮาดทั่วโลกได้กำลังใจเพิ่มขึ้นจากการยึดครองอัฟกานิสถานของตอลิบาน ในปี 2022 แอฟริกาจะมีความสำคัญในฐานะศูนย์กลางของขบวนการก่อการร้ายญิฮาด สำหรับอาชญากรรมทางไซเบอร์จะสร้างความยุ่งยากให้กับหน่วยงานภาครัฐและเอกชนและอาจสร้างความเสียหายต่อโครงสร้างพื้นฐานที่สำคัญ ส่วนรัสเซียและจีนยังคงเผยแพร่ข้อมูลบิดเบือน (disinformation) อย่างไม่ลดละตลอดปี 2022 โดยมุ่งเป้าหมายประเทศที่จะมีการเลือกตั้ง[1]

          เริ่มต้นปี 2022 คงหลีกเลี่ยงไม่ได้ที่จะนึกถึงแนวโน้มทางภูมิศาสตร์การเมืองที่อาจส่งผลกระทบความมั่นคงโลกและการเคลื่อนไหวก่อความไม่สงบของกลุ่มหัวรุนแรงสุดโต่งที่อาจใช้ประโยชน์จากเทศกาลสำคัญในช่วงเริ่มต้นของปี แนวโน้มหลายอย่างอาจได้รับผลกระทบจากการแพร่ระบาดของไวรัส COVID-19 ที่ก่อให้เกิดหายนะอย่างต่อเนื่องเข้าสู่ปีที่สาม

          รัฐชาติ (Nation-State) ยังคงความสำคัญ กว่า 2 ทศวรรษของการทำสงครามต่อต้านการก่อการร้ายระดับโลก (Global war on Terrorism) ความสำคัญของตัวแสดงที่ไม่ใช่รัฐ (non-state actors) เปลี่ยนกลับไปสู่รัฐชาติ การเมืองที่มุ่งเน้นการต่อต้านการก่อการร้ายถูกแทนที่ด้วยการแข่งขันอิทธิพลของมหาอำนาจ ทั้งนี้ สงครามระหว่างรัฐเป็นภัยคุกคามเสถียรภาพความมั่นคงของภูมิภาค

สถานการณ์ที่น่ากังวลที่สุดในปี 2022 ได้แก่ ความขัดแย้งระหว่างรัฐต่าง ๆ การทำสงครามพันทาง (hybrid warfare) ของรัสเซียในยูเครนและ “สงครามเงา” ระหว่างอิหร่านและอิสราเอลที่กำลังดำเนินอยู่ ความขัดแย้งทั้งสองมีแนวโน้มขยายตัวในปี 2022 โดยมีความเป็นไปได้ที่จะครอบคลุมประเทศรอบ ๆ ในภูมิภาคหรือพันธมิตรของประเทศที่เกี่ยวข้อง

ความขัดแย้งที่น่าวิตกที่สุดมีหลายมิติและอาจเกี่ยวข้องกับการต่อสู้ในขอบเขตต่าง ๆ ทั้งภาคพื้นดิน ท้องทะเลและโลกเทคโนโลยีสารสนเทศ (cyber space) รวมทั้งท้าทายแนวความคิดการทำสงครามแบบดั้งเดิม กลุ่ม   ญิฮาดที่เชื่อมโยงกับปากีสถานได้แรงปลุกใจจากชัยชนะของตอลิบานในอัฟกานิสถาน และอาจแสวงหาเป้าหมายโจมตีในอินเดียซึ่งจะเร่งให้เกิดสงครามระหว่างสองประเทศ แบบเดียวกับหลังเหตุการณ์โจมตีเมืองมุมไบ โดยกลุ่ม Lashkar-e-Taiba ในพฤศจิกายน 2008

ปี 2022 อาจมีการเผชิญหน้ากันระหว่างสองมหาอำนาจหลักของโลก คือ สหรัฐฯและจีน ซึ่งยังคงแข่งขันเพื่อแย่งชิงอิทธิพลและกระทบกระทั่งกันในหลายเรื่อง ซึ่งอาจสร้างความตึงเครียดเพิ่มขึ้นในปีนี้

          สงครามกลางเมืองอาจทวีความรุนแรง ความขัดแย้งระหว่างรัฐที่ปรากฏขึ้นราง ๆ และความขัดแย้งภายในรัฐก็มีมากขึ้นเช่นกัน สงครามกลางเมืองในเอธิโอเปียคุกคามเสถียรภาพของแอฟริกาตะวันออก โดยส่งผลกระทบด้านมนุษยธรรมอย่างร้ายแรง คู่ขัดแย้งต่างกล่าวหาว่าอีกฝ่ายเป็นผู้ก่ออาชญากรรมสงคราม รวมถึงการสังหารหมู่ ข่มขืนและใช้ความรุนแรงกับพลเรือน

ในอัฟกานิสถาน รัฐบาลตอลิบานกำลังดิ้นรนเพื่อควบคุมการก่อความไม่สงบของกลุ่มรัฐอิสลามโคราซาน (IS-K) ขณะที่ชาวอัฟกันหลายล้านคนกำลังเผชิญวิกฤตด้านมนุษยธรรมที่เกิดจากความไม่มั่นคงด้านอาหารและเศรษฐกิจล่มสลาย IS-K อาจพัฒนาขีดความสามารถในการปฏิบัติการนอกพรมแดนอัฟกานิสถาน ส่วนกลุ่มอัล-ไคดาได้ประโยชน์จากความขัดแย้งที่กำลังดำเนินอยู่ทั่วเอเชียใต้เช่นกัน

สงครามในเยเมนอยู่ในภาวะอับจนไม่มีจุดจบที่ชัดเจน กลุ่มกบฏฮูซีที่ได้รับการสนับสนุนจากอิหร่านแสดงขีดความสามารถช่ำชองในการรบ ทั้งนี้ ความพยายามสนับสนุนสงครามของซาอุดีอาระเบียทำให้สถานการณ์เลวร้ายลง ซ้ำเติมวิกฤติด้านมนุษยธรรมของประชาชนเยเมน

การเลือกตั้งในลิเบียซึ่งกำหนดจัดขึ้นในช่วงปลายธันวาคม 2021 ถูกเลื่อนออกไป ทำให้เกิดความกังวลว่าจะเป็นปัจจัยเร่งสงครามกลางเมือง ขณะที่ทุกฝ่ายยังคงเชื่อมั่นในการเจรจาทางการเมืองที่ไร้ประโยชน์ พื้นที่ขัดแย้งอื่น ๆ ที่อาจปะทุขึ้นในปี 2022 ได้แก่ โซมาเลีย นากอร์โน-คาราบาคห์และเมียนมาร์

ตุรกียังคงจะขายอากาศยานไร้คนขับ (Drone) ให้กับผู้เสนอราคาสูงสุดต่อไป เนื่องจากความต้องการอาวุธของตุรกีพุ่งสูงขึ้น เพราะถูกมองว่าเป็นตัวสร้างความแตกต่างในความขัดแย้งที่ดำเนินอยู่หลายครั้ง (โปรดติตามตอนต่อไป)

---

[1] GEOPOLITICAL TRENDS TO WATCH IN 2022 INTELBRIEF Monday, January 3, 2022 Available at:  https://mailchi.mp/thesoufancenter/geopolitical-trends-to-watch-in-2022?e=c4a0dc064a

About Kim
Kim is a retired civil servant, specializing in intelligence analysis. He loves productivity hacks, minimalist workflows and CSI series.