1 ปี 7 ตุลาคมพลิกโฉมตะวันออกกลาง (ตอนที่ 2)

 

ที่มาภาพ: October 7, 2023 – Hamas’s operation in Israel https://www.aljazeera.com/news/2024/10/7/one-year-of-israels-war-on-gaza-a-simple-guide

หลังจากใช้เวลาตามล่ามานานกว่า 1 ปี  หน่วยรบกองพลบิสลามาจที่ 828 (828th Bislamach Brigade) ของ IDF ซึ่งกำลังลาดตระเวนที่ทาล อัล-ซุลตานในเมืองราฟาห์ ฉนวนกาซาเมื่อ 16 ตุลาคม 2024 ได้สังหารยาห์ยา ซินวาร์ (อายุ 61 ปี) ผู้นำกลุ่มฮามาส ซึ่งอิสราเอลเชื่อว่าเป็นผู้วางแผนการโจมตีเมื่อ 7 ตุลาคม 2023[1]

การปลิดชีพยะห์ยาอาจเป็นจุดพลิกผันของสงครามอิสราเอล – ฉนวนกาซาและบ่งชี้ว่าอิสราเอลได้ทำลายล้าง (องค์กร) ฮามาส แต่ดูเหมือนว่าทั้งสองฝ่ายพร้อมที่จะสู้รบกันต่อไป[2] อนาคตของสงครามอิสราเอล – ฮามาสและความขัดแย้งอิสราเอล - อิหร่านจะเป็นอย่างไร กลุ่มฮามาสจะฟื้นคืนชีพได้หรือไม่ อิสราเอลจะดำเนินการอย่างไรกับฉนวนกาซารวมทั้งฮิซบอลเลาะห์ในเลบานอน[3] เป็นคำถามที่ยังต้องรอคอยคำตอบ

          การสูญเสียผู้นำระดับสูงจำนวนมากส่งผลกระทบกลุ่มฮามาสอย่างรุนแรง ซินวาร์ซึ่งดำรงตำแหน่งหัวหน้ากองกำลังทหารในฉนวนกาซา เข้ารับตำแหน่งผู้นำกลุ่มหลังจากอิสมาอิล ฮานิเยห์ อดีตผู้นำกลุ่มเสียชีวิตจากเหตุระเบิดที่บ้านพักรับรองของรัฐบาลในกรุงเตหะราน อิหร่าน เมื่อ 31 กรกฎาคม 2024

อิสราเอลถูกกล่าวโทษว่าอยู่เบื้องหลังเหตุดังกล่าวรวมทั้งการเสียชีวิตของผู้นำระดับสูงคนอื่น ๆ ในกรุงเบรุต เลบานอนและฉนวนกาซา ปฏิบัติการโจมตีทางอากาศของอิสราเอลสามารถกำหนดเป้าหมายสำเร็จโทษผู้บัญชาการนักรบของกลุ่มฮามาส เช่น มาร์วัน อิสซาและโมฮัมเหม็ด ดาอิฟ[4]

กลุ่มฮามาสคงจะสร้างภาพให้ซินวาร์เป็นผู้พลีชีพ (martyr) และเป็นแรงบันดาลใจอาสาสมัครนักรบรุ่นใหม่การเสียชีวิตระหว่างการสู้รบในแนวหน้าจะถูกใช้โฆษณาชวนเชื่อ การเผยแพร่ภาพวิดิโอ “ยะห์ยา ซินวาร์” หลบในตึกก่อนถูกสังหาร[5] อาจบั่นทอนการชักชวนสมาชิกใหม่ของกลุ่มฮามาสซึ่งสูญเสียกำลังพลไปจำนวนมาก

          คาดว่าโมฮัมเหม็ด ซินวาร์ อายุ 49 ปี (น้องชายยะห์ยา)  จะทำหน้าที่ผู้บัญชาการรบในฉนวนกาซา โดยใช้กลยุทธ์ต่อต้านอิสราเอลด้วยการก่อความไม่สงบระดับต่ำ (low-level insurgent resistance) และปกครองฉนวนกาซาภายใต้ “คณะบริหารเงา” โดยแสวงประโยชน์จากความโกรธเคืองของนานาชาติต่อความสูญเสียของพลเรือนในฉนวนกาซาเพื่อกดดันอิสราเอล

กลุ่มฮามาสตกอยู่ในภาวะสับสนอลหม่านและจะต้องสรรหาผู้นำคนใหม่ แม้ “ซินวาร์” สั่งสมอำนาจมานานหลายทศวรรษ แต่เป็นทางเลือกที่ก่อให้เกิดความขัดแย้ง การสืบทอดตำแหน่งพี่ชายจะเป็นการส่งสารที่ทรงพลัง โมฮัมเหม็ด ซินวาร์ จึงต้องดิ้นรนเพื่อสร้างความเป็นเอกภาพของกลุ่ม

การตัดสินใจที่สำคัญทางยุทธศาสตร์ซึ่งเลื่อนออกไปเนื่องจากการแต่งตั้งยาห์ยา ซินวาร์ จะต้องดำเนินการภายใต้แรงกดดันอย่างหนัก โดยเป็นที่รู้กันว่าหน่วยงานความมั่นคงของอิสราเอลมีขีดสามารถติดตามและสังหารผู้นำระดับสูงได้

ทางด้านอิสราเอล นายกรัฐมนตรีเบนจามิน เนทันยาฮู ยังคงถูกกล่าวโทษว่าเป็นต้นเหตุของความล้มเหลวด้านความมั่นคงที่ทำให้มีผู้เสียชีวิต 1,200 คน ส่วนใหญ่เป็นพลเรือนและถูกลักพาตัว 250 คนในการโจมตีเมื่อ 7 ตุลาคม 2023 การสังหารซินวาร์จะช่วยเสริมจุดยืนทางการเมืองของเนทันยาฮูได้เป็นอย่างดีและช่วยยึดกุมฐานเสียงฝ่ายขวาจัดไว้ได้

การสำรวจความคิดเห็นล่าสุดคะแนนนิยมของเนทันยาฮูกระเตื้องขึ้นอย่างมาก หลังประสบความสำเร็จในเชิงยุทธวิธีหลายครั้งในเลบานอนรวมทั้งงการลอบสังหารฮัสซัน นาสรัลเลาะห์ ผู้นำกลุ่มฮิซบอลเลาะห์ โดยมีรายงานเกี่ยวกับการเฉลิมฉลองในกรุงเยรูซาเล็มเมื่อ 17 ตุลาคม 2024

การเสียชีวิตของซินวาร์จะทำให้ชาวอิสราเอลบางส่วนรวมทั้งเจ้าหน้าที่ระดับสูงในกองทัพ หน่วยข่าวกรองและรัฐบาลมองว่าเป็นช่วงเวลาแห่งการประกาศชัยชนะในฉนวนกาซา โดยยุติการรณรงค์ที่หลายฝ่ายมองว่าเป็นการสิ้นเปลือง แต่ยังไม่ชัดเจนว่าเหตุการณ์นี้จะสร้างความแตกต่างที่แท้จริงได้มากน้อยเพียงใด

ความเป็นไปได้ที่จะมีการเจรจาหยุดยิงเร่งตัวขึ้น เนื่องจากการเสียชีวิตของหนึ่งในสองบุคคลที่ถูกกล่าวหาว่าขัดขวางการทำข้อตกลงใด ๆ แต่ผู้สืบทอดต่อจากซินวาร์มีทัศนคติไม่ต่างไปจากเดิมมากนัก ขณะที่เนทันยาฮูยืนกรานว่าแรงกดดันทางทหารจะนำตัวประกันประมาณ 100 คนในฉนวนกาซากลับคืนมา (คาดว่ามีเพียงครึ่งหนึ่งที่ยังมีชีวิตอยู่) โอกาสที่เนทันยาฮูจะยอมปล่อยตัวนักโทษปาเลสไตน์รวมทั้งผู้ที่สังหารชาวอิสราเอลมีน้อย

สหรัฐฯอาจกดดันอิสราเอลให้ประกาศยุติการโจมตีฉนวนกาซา เพื่อลดแรงกดดันทีมกลยุทธ์หาเสียงของพรรคเดโมแครตในช่วงก่อนการเลือกตั้งประธานาธิบดี สหรัฐฯได้เพิ่มแรงกดดันอิสราเอลเพื่อส่งความช่วยเหลือด้านมนุษยธรรมแก่ฉนวนกาซา ซึ่งประชาชนส่วนใหญ่กลายเป็นผู้พลัดถิ่น การโจมตีทางอากาศของอิสราเอลทำให้ยอดผู้เสียชีวิตตั้งแต่เดือนตุลาคมปีที่แล้วพุ่งสูงขึ้นเป็นกว่า 42,500 ราย

แม้อิสราเอลตัดสินใจประกาศชัยชนะในฉนวนกาซาตามที่นักวิเคราะห์คาดการณ์ไว้ แต่ไม่ได้หมายความว่าสงครามจะยุติทันที เจ้าหน้าที่อิสราเอลชี้แจงว่าการควบคุมและปฏิบัติการทางทหารจะในฉนวนกาซาจะดำเนินต่อไปตราบเท่าที่เห็นว่าจำเป็น

ขณะนี้ยังไม่มีใครเสนอรูปแบบทางการเมืองใหม่ในกาซา ซึ่งอาจเป็นที่ยอมรับได้สำหรับทุกฝ่าย เมื่อ 17 ตุลาคมที่ผ่านมา เบนนี กานซ์ สมาชิกพรรคฝ่ายค้นในรัฐสภา ชื่นชมการเสียชีวิตของซินวาร์ว่าเป็น “ความสำเร็จที่สำคัญ” แต่ยืนกรานว่ากองทัพอิสราเอล “จะยังคงปฏิบัติการในฉนวนกาซาต่อไปอีกหลายปี”

(ล่าสุด VOA รายงานว่า เมื่อ 5 พฤศจิกายน 2024 นายกรัฐมนตรีเบนจามิน เนทันยาฮู สั่งปลด โยอาฟ กัลแลนต์ รัฐมนตรีกระทรวงกลาโหมหลังมีความเห็นไม่ลงรอยกันมาหลายเดือนและย้ายอิสราเอล แคทซ์ รัฐมนตรีกระทรวงต่างประเทศดำรงตำแหน่งแทน[6])

อิสราเอลได้เปลี่ยนจุดเน้นการต่อสู้ไปที่ฮิซบอลเลาะห์ในเลบานอนและขยายขอบเขตไปยังอิหร่าน เนทันยาฮูปฏิเสธการหยุดยิงใด ๆ ในภาคเหนือ โดยเชื่อว่าอิสราเอลจะประสบชัยชนะและยังไม่ได้สั่งตอบโต้การโจมตีด้วยขีปนาวุธ 180 ลูกที่อิหร่านยิงใส่อิสราเอลเมื่อต้นตุลาคม 2024 (การตอบโต้ครั้งนี้คงจะเกิดขึ้นอย่างแน่นอน)

การสังหารซินวาร์เพิ่มความเชื่อมั่นให้กับเจ้าหน้าที่ทหาร หน่วยข่าวกรองและนักการเมืองอิสราเอลซึ่งได้แรงหนุนจากความสำเร็จล่าสุด แนวคิดทางยุทธศาสตร์ของอิสราเอลส่วนใหญ่ถูกครอบงำด้วยความจำเป็นในการฟื้นฟูอำนาจยับยั้งเพื่อการอยู่รอดและทำให้อิหร่านอ่อนแอลงอย่างถาวร

การกำจัดซินวาร์สร้างความพึงพอใจทางอารมณ์แก่ชาวอิสราเอลจำนวนมาก โดยเป็นประโยชน์ทางการเมืองแก่เนทันยาฮูและผู้สนับสนุน สำหรับกลุ่มฮามาสเป็นความสูญเสียครั้งใหญ่ แต่ไม่น่าจะทำให้ความขัดแย้งที่ดำเนินอยู่ในตะวันออกกลางยุติลงทันที

แนวทางนโยบายระดับโลกและการทูตมีศักยภาพที่จะความขัดแย้งในภูมิภาค แม้จะมีภัยคุกคามกองกำลังสหรัฐฯและผลประโยชน์ของเครือข่ายกองกำลังติดอาวุธพันธมิตรของอิหร่าน แต่สหรัฐฯและอิหร่านยังคงปะทะกันโดยตรงและประกาศเจตนารมณ์หลีกเลี่ยงสงครามระหว่างกัน

เจ้าหน้าที่สหรัฐฯ สนับสนุนให้อิสราเอลยับยั้งการโจมตีตอบโต้ต่ออิหร่าน และประนีประนอมตามความจำเป็นเพื่อบรรลุข้อตกลงหยุดยิงกับกลุ่มฮิซบอลเลาะห์และฮามาส บางคนประเมินว่าการที่กองทัพอิสราเอลได้รับชัยชนะเหนือคู่ต่อสู้ทั้งสองฝ่ายอาจช่วยเปิดทางไปสู่การประนีประนอมทางการทูต

เจ้าหน้าที่ติดต่อราชวงศ์อาหรับในอ่าวเปอร์เซียและอิหร่านยังคงพบปะกัน แม้บางชาติอาหรับร่วมมือเพื่อช่วยปกป้องอิสราเอลจากขีปนาวุธของอิหร่าน แต่ไม่ได้ตัดความสัมพันธ์กับอิหร่านและไม่มีรัฐอาหรับใด ๆ ระงับความสัมพันธ์กับอิสราเอล

          ผู้นำซาอุดีอาระเบียยังไม่ทิ้งโอกาสฟื้นฟูความสัมพันธ์กับอิสราเอลภายใต้เงื่อนไขที่กำหนด คณะบริหารปาเลสไตน์ยังคงดำเนินงานในเวสต์แบงก์ กองกำลังรักษาความมั่นคงยังคงให้ความร่วมมือกับอิสราเอลในการต่อสู้กับกลุ่มฮามาสและกลุ่มย่อยอื่น ๆ

กลุ่มฮูตีและรัฐบาลเยเมนยังไม่หันกลับมาสู้รบกันอีก กลุ่มฮูตีไม่ได้เริ่มยิงขีปนาวุธโจมตีซาอุดีอาระเบียหรือสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์อีก หนึ่งปีหลังจากที่กลุ่มฮามาสโจมตีอิสราเอล ผู้เชี่ยวชาญ ผู้นำ เจ้าหน้าที่หรือองค์กรด้านมนุษยธรรมและองค์กรอื่น ๆ ยังคงมีความหวังว่าภูมิภาคนี้จะดีขึ้นในปี 2025

---

[1] October 17, 2024 Hamas leader Yahya Sinwar killed in Gaza, Israel says By Lex Harvey, Alex Stambaugh, Antoinette Radford, Maureen Chowdhury, Aditi Sangal, Elise Hammond and Kathleen Magramo, CNN Updated 12:16 AM EDT, Fri October 18, 2024 Available at: https://edition.cnn.com/world/live-news/israel-iran-gaza-lebanon-10-17-24-intl-hnk/index.html

[2] Israel’s Killing of Yahya Sinwar Is Not a Turning Point By Daniel Byman OCTOBER 17, 2024 Foreign Policy Available at: https://foreignpolicy.com/2024/10/17/israel-hamas-gaza-yahya-sinwar-death/?tpcc=flash_points&utm_source=Sailthru&utm_medium=email&utm_campaign=Benefits%20Breakdown%20-%2010182024&utm_term=general_marketing

[3] The Middle East After Sinwar Live On October 22, 2024 Foreign Policy Available at: https://foreignpolicy.com/live/sinwar-death-middle-east-war-israel-hamas-iran/?tpcc=fp_live_pre&utm_source=Sailthru&utm_medium=email&utm_campaign=FP%20Live_Petraeus_1022&utm_term=fp_live#cookie_message_anchor

[4] Death of Yahya Sinwar is boost for Netanyahu but may not end war By Jason Burke The Guardian 17 Oct 2024 16.49 BST Available at: https://www.theguardian.com/world/2024/oct/17/yahya-sinwar-hamas-gaza-netanyahu-israel-war

[5] เผยภาพสุดท้าย 'ยาห์ยา ซินวาร์' ผู้นำฮามาส ก่อนถูกสังหาร หลบในตึก-ปาไม้ไล่โดรน VOA ตุลาคม 19, 2024 เข้าถึงได้ที่: https://www.voathai.com/a/idf-hands-out-footage-of-yahya-sinwar-very-last-moment-voa-thai-video/7828378.html

[6] ‘เนทันยาฮู’ ปลด รมว.กลาโหม ปม ‘วิกฤติความเชื่อใจ’ VOA พฤศจิกายน 06, 2024 เข้าถึงได้ที่: https://www.voathai.com/a/israel-netanyahu-fire-defence-minister-citing-crisis-of-trust/7852827.html?ltflags=mailer&utm_content=pg_nl&utm_medium=email&utm_source=VOA+Thai+eNews&utm_campaign=EMAIL_CAMPAIGN_06.11.2024

About Kim
Kim is a retired civil servant, specializing in intelligence analysis. He loves productivity hacks, minimalist workflows and CSI series.